Watermolens waren lange tijd belangrijke bakens in het landschap. Zij vormden een spil in de (waterkracht)economie van het Brabantse platteland. De watermolens zijn lang als vooral monumentaal gebouw gewaardeerd. Maar steeds duidelijker wordt, dat de landschappelijke, ecologische en hydrologische effecten van watermolens veel verder reiken dan aangenomen. Om die verbinding van de watermolens met het omringende landschap weer te geven is het concept ‘watermolenlandschap’ ontwikkeld. Molenstichting Noord-Brabant wil met haar partners de komende jaren toewerken naar een meer gebiedsgerichte, integrale en structurele inbedding van het ‘watermolenlandschap’ in het beleid en de uitvoeringspraktijk rond erfgoed, gebiedsontwikkeling en waterbeheer. In dit kader is een pilot opgestart voor vijf watermolens in het beekdal van de Dommel. Voor deze watermolens wordt een plan opgesteld, dat straks aan de betreffende gemeenten zal worden aangeboden en basis kan vormen voor een inpassing in de gemeentelijke ruimtelijke plannen. Op die manier kunnen de belangen van de watermolens worden veilig gesteld. De financiering van dit project vindt plaats in samenwerking met provincie Noord-Brabant, waterschap De Dommel, de gemeenten Eindhoven, Nuenen en Valkenswaard, de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, Mozaïek Dommelvallei , Het Groene Woud en Molenstichting Noord-Brabant. (Bron: Nieuwsbrief Molenstichting Noord-Brabant, editie oktober 2018).
De pilot Watermolenlandschappen in Het Groene Woud is een initiatief van Molenstichting Noord-Brabant. Op 11 september 2018 vond de start van het project plaats in het Erfgoedhuis in Eindhoven. In aanwezigheid van vertegenwoordigers van betrokken en ondersteunende partijen (de klankbordgroep) werden de doelen en de opzet van het project gepresenteerd door de leden van de (uitvoerende) projectgroep. De projectgroep streeft naar een resultaat van de 5 bouwstenen A tot en met E. Eind 2019 is het project afgerond.
A. Watermolenpaspoorten. Voor elke van de vijf deelnemende bestaande watermolens is een “paspoort” worden opgesteld. Hierin zijn gegevens over drie thema’s opgenomen: het molencomplex, de techniek en - voor dit project het belangrijkst - de hydrologische invloedsfeer. Zie onder 'Eindrapportage'.
B. Inventarisatie van “verdwenen” watermolens in het buitengebied. Dit is gebeurd door Royal Haskoning in samenwerking met Akke de Vries van De Waterfabriek en vele informanten. Binnen deze pilot is een selectie van zes van de (tientallen) verdwenen watermolens nader onderzocht. Zie onder 'Eindrapportage'.
C. Aan de slag met de resultaten van A. en B. in werkatelier van Mozaiek Dommelvallei, voorjaar 2019
Het werkatelier voor deze pilot vond plaats op 04-04-2019 in Centrum Hofdael te Geldrop (deelname voor genodigden). Een verslag hiervan inclusief downloads naar alle presentaties en verslagen is hier te vinden.
De film 'Watermolens in de Dommelvallei', die naar aanleiding van dit werkatelier is gerealiseerd, is hier te downloaden.
D. Streven naar landschapsversterking op één concrete locatie.
Of dit haalbaar is en zo ja waar en hoe dit kan worden gerealiseerd is bepaald aan de hand van de uitkomsten van A t/m C.
Op 2 november 2019 vindt de eerste plantdag plaats bij de Opwettense Watermolen in Nuenen.
E. Uitwerken vervolgstappen
Aan het einde van het project gaat de klankbordgroep bekijken of en hoe er een vliegende start voor concrete vervolgstappen mogelijk is. Zo kan deze pilot de basis gaan vormen voor nieuwe initiatieven op het gebied van water, landschap, natuur, recreatie en duurzame energie!
In het blad 'Molens' (editie september 2019), uitgegeven door vereniging De Hollandsche Molen staat een groot artikel over het project Watermolenlandschappen in Het Groene Woud. Het artikel is hier te downloaden.
Artikel in Eindhovens Dagblad d.d. 31 oktober 2019: 'Nieuw perspectief voor watermolens aan de Dommel in Eindhoven, Nuenen en Valkenswaard' Zie: https://www.ed.nl/eindhoven/nieuw-perspectief-voor-watermolens-aan-de-dommel-in-eindhoven-nuenen-en-valkenswaard-br~a68817f5/
