Een bijzondere proef: in juli 2018 zijn tientallen onderbroeken ingegraven in gras- en bouwland van melkveehouders in Brabant om de afbraak van organische stof te meten. In december 2018 zijn ze weer uit de grond gehaald. Ze bleken voor het grootste deel verteerd door het bodemleven. Wat ervan overbleef: onherkenbare stofjes-met-stiksels van het formaat string.
Melkveehouders en boomtelers werken in het project samen aan het verhogen van het organische stofgehalte (carbon) in de bodem. Een hoger organische stofgehalte zorgt voor een beter watervasthoudend vermogen, meer nutriëntenlevering, voeding van het bodemleven én een hogere gewasproductie. Daarnaast leidt opslag van koolstof (carbon) in de bodem ertoe dat de hoeveelheid CO2 in de lucht vermindert. Dus het is ook beter voor het klimaat.
Lage afbraak
De hoeveelheid organische stof in de bodem is afhankelijk van de aanvoer van organische stof, plantenresten, mest en van de afbraak van de organische stof door het bodemleven. Onder grasland vindt een hoge aanvoer van organische stof plaats omdat gras, zowel boven- als ondergronds, veel gewasresten achterlaat. Daarentegen is de afbraak relatief laag omdat de bodem onder grasland niet mechanisch wordt bewerkt. Echter, zodra grasland gescheurd wordt voor graslandvernieuwing of bouwland, treedt versneld afbraak plaats. Door het ploegen wordt veel lucht in de bodem gebracht waardoor het bodemleven tijdelijk geactiveerd wordt. Hierdoor wordt organische stof afgebroken.
Met de ‘onderbroeken’-proef – oorspronkelijk bedacht door ‘The Innovative Farmers’ in Canada – wordt die afbraak van organische stof gemeten. Daarnaast levert de proef ook inzicht op in de activiteit van het bodemleven. Hiervoor zijn bij verschillende deelnemers aan het project katoenen onderbroeken ingegraven. Dat gebeurde op tien centimeter diepte in jong en oud grasland en in bouwland. Vanwege de droge zomer werd besloten om ze daar vier maanden te laten liggen, in plaats van de geadviseerde twee maanden.
Alles verteerd
Omdat vocht belangrijk is voor het bodemleven verwachtten veel deelnemers weinig afbraak door de droogte. Toch kwamen bijna alle onderbroeken er als stringetjes weer uit. De meeste stof was verteerd, met uitzondering van de stiksels. De conclusie is dan ook dat het bodemleven, ondanks de droge zomer, zeer actief was en de organische stofafbraak gewoon door is gegaan.
Proef op de som
Zelf de afbraak van organische stof meten met een onderbroek? Kies liefst een biologisch katoenen exemplaar en begraaf deze op tien centimeter in de bodem. Leg hem mooi plat en laat hem twee tot drie maanden liggen. Tip: test verschillende locaties. Wie weet welke verrassende resultaten dat oplevert…
