Oudste Vlaamse schuur staat in Het Groene Woud

Het bijzondere ensemble aan de Dommel in Kasteren kent een rijke geschiedenis. Dit geldt zowel voor de bouwgeschiedenis als voor de bewoners en eigenaren van het ensemble. De belangrijkste eigenaar was de kloostergemeenschap van de Kartuizers van Sinte Sophia van Constantinopel. In de periode dat het ensemble hun bezit was zijn de drie gebouwen gerealiseerd in ongeveer de vorm zoals die nu nog aanwezig is. Dit is de boerderij met een heerenkamer (samen het Groot Duijfhuis), een Vlaamse schuur en een duiventoren.

Oudste schuur van Nederland
Het bouwkundig onderzoek van het Groot Duijfhuis en de Vlaamse schuur is uitgevoerd door onderzoeksbureau ABM. Hierbij is gebruik gemaakt van een jaarringenonderzoek van de gebinten. Mark Bimmel van ABM: “Uit de waarnemingen en dateringen is gebleken dat de Vlaamse- of kloosterschuur in of kort na 1525 gebouwd moet zijn. Dit is een zeer bijzondere constatering omdat tot nu toe werd aangenomen dat dit soort schuren alleen in de 17^e  of 18^e eeuw zijn gebouwd. Daarmee is deze schuur de oudste, of oudst bekende, in Nederland. Ook de heerenkamer heeft een hoge leeftijd, namelijk gebouwd in of kort na 1523. De boerderij, een vervanging van de oudere, waartegen de heerenkamer was gebouwd werd in of kort na 1556 gebouwd en de duiventoren in 1661. Opmerkelijk is dat de Vlaamse schuur sinds de bouw niet gewijzigd is of gedemonteerd. Alle telmerken en balken zitten nog precies op de plaats waar zij horen.”

Tiendschuur
De opmerkelijke grootte van de schuur (21,8 meter bij 11,8 meter en een nokhoogte van circa 8,9 meter) lijkt een verband te hebben met een aantal andere grote schuren. De overeenkomst is dat zij in bezit zijn geweest van een kloosterorde en nodig waren voor de opslag van oogstvoorraden en/of tiendopbrengsten. De Vlaamse schuur en het Groot Duijfhuis zijn circa twee eeuwen lang eigendom geweest van de Kartuizers; een strenge kloosterorde die gedurende twee jaar in Olland gevestigd was en daarna via Den Dungen, Vught en Den Bosch naar Antwerpen is vertrokken.
In Oirschot staat op het landgoed ‘Heerenbeek’ een soortgelijke Vlaamse schuur met nagenoeg dezelfde afmetingen (13 x 26 meter) die eveneens in gebruik was voor opslag van goederen van de kloosterorde van de Norbertijnen (Abdij van het Park, nabij Leuven). Ook de abdij van Tongeren zou een dergelijke schuur hebben gehad.

Cadeau
Zowel bij de gemeente als bij de Rijksmonumentendienst was tot op heden nauwelijks iets bekend over de geschiedenis van het Groot Duijfhuis en de Vlaamse schuur. Dit, en het feit dat de Stichting Streekrekening Het Groene Woud de heerenkamer mag gebruiken als vergaderlocatie, was voor de stichting aanleiding tot het geven van de opdracht voor het bouwkundig onderzoek. Jan Baan, directeur van Brabants Landschap, was aangenaam verrast door het bijzondere cadeau voor het tachtig jarig bestaan van zijn organisatie. “Wij zijn als Brabants Landschap eigenaar van het Groot Duijfhuis en de bijbehorende Vlaamse schuur en duiventoren, maar we behandelen het als rentmeester. We zorgen voor een goed beheer, waardoor volgende generaties ook nog van deze zeer unieke gebouwen kunnen genieten. Daar zit een zekere bescheidenheid in en dat past prima bij ons.”