In het weekeinde van 25 & 26 mei vond de eerste opgravingscampagne plaats binnen het project CARE, waar ook ‘Gemeenschapsarcheologie in Het Groene Woud’ deel van uit maakt. Dit gebeurde in Woensel, een belangrijk kerkdorp en parochiecentrum in de Middeleeuwen, maar inmiddels geheel opgeslokt door Eindhoven. Hoewel er in het huidige straatbeeld weinig meer herinnert aan dit verleden, was het interessant om te kijken of er onder de moderne woonwijk nog resten van terug te vinden waren. Met circa dertig deelnemers zijn er zes proefputjes gegraven. Ondanks de grootschalige nieuwbouw in Woensel, bleek de bodem nog wonderwel intact. Natuurlijk, de top was flink geroerd en droeg de sporen van moderne bewoning, maar deze hebben de oudere niveaus niet uitgewist. Op verschillende plaatsen zijn aanwijzingen gevonden voor bewoning in de IJzertijd en Romeinse tijd (ca. 800 v. Chr – 270 na Chr.). Het materiaal moet nu nog verder worden uitgezocht. Op 6 en 7 juli vindt er weer een opgravingsweekend plaats, dan in Liempde.
Het dorp Woensel kende verschillende bewoningsclusters. Deze zijn het resultaat van een gefaseerde ontwikkeling. De oudste kern lag rond de Oude Toren en gaat terug tot de Vroege-Middeleeuwen. In de twaalfde en dertiende eeuw werd de bewoning verplaatst naar de rand van het beekdal. Met de opkomst van Eindhoven als regionaal centrum ontstond een nieuw bewoningslint aan de doorgaande weg naar Sint-Oedenrode. Tot slot vormde de bouw van de Sint-Petruskerk in de negentiende eeuw een nieuw focuspunt voor een bescheiden kern. Met de stadsuitbreiding in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw zijn deze oude structuren vervangen door een moderne stadswijk. Het onderzoek richtte zich op de veronderstelde oudste bewoning rond te Oude Toren, het noordelijke deel van buurtschap Het Broek en het gebied er tussenin.
In Het Broek zijn in ieder geval aanwijzingen gevonden voor bewoning in de Volle Middeleeuwen (ca. twaalfde eeuw). Interessant is dat deze zich niet beperkt tot het dorpslint dat we kennen uit de negentiende eeuw, maar zich verder uitstrekte naar het noorden. In een van de proefputten aan de Vroenhof werden zelfs de sporen van een waterput gevonden. Bijzonder zijn ook de bevindingen aan de Hudsonlaan waar in de bodem een keurige opeenvolging van bouw- en sloopfasen werden vonden van verschillende huizen tot en met de huidige flat. De bewoning hier gaat ten minste terug tot de zestiende eeuw, maar de bodem is nog niet in zicht. Tot de meest aansprekende vondsten op deze plek behoren een porseleinen beeldje van een paard en een tabakspijp in de vorm van een besnord mannenhoofd. De vroeg-middeleeuwse fase is nog tamelijk ongrijpbaar gebleven. Tot dusver zijn er geen aanwijzingen dat de kern van Woensel zich toen al uitstrekte tot de Scottlaan. Het proefputje voor de Oude Toren zelf heeft met name resten opgeleverd van het gebruik als plein, met een greppel van een oudere weg en verschillende fasen van verharding. De vondst van enkele menselijke kiezen liet zien dat hierbij ook grond werd gebruikt van het kerkhof.
Behalve de goede archeologische resultaten, was het ook in sociaal opzicht een geslaagd weekeinde. Het deelnemersveld was zeer gemêleerd: een enthousiaste mix van oude en nieuwe inwoners, van uiteenlopende leeftijden en wortels in de buurt of ver daarbuiten. De proefputjes werden daarmee een bijzondere ontmoetingsplek. Dit gold niet alleen voor de deelnemers zelf, maar ook voor de vele bezoekers die even kwamen kijken wat er gaande was. De zoektocht was voor hen een aansporing om hun kennis over het Woensel van vroeger te delen en er zijn tal van verhalen uitgewisseld.
De komende tijd zullen de onderzoeksresultaten verder uitgewerkt worden in een verslag. Deze resultaten zullen gepresenteerd worden tijdens een informatieavond op locatie. De datum hiervoor wordt nader bekend gemaakt. Voor aanvullende informatie over het onderzoek en een foto-impressie van het weekeinde kun je terecht op: www.gemeenschapsarcheologie.nl/woensel
Inmiddels wordt het volgende onderzoek al voorbereid. In het weekeinde van 6 en 7 juli wordt er gegraven in Liempde. Anders dan in Woensel zijn veel van de oude structuren en elementen daar wel bewaard gebleven. Of dit ook betekent dat de archeologische ondergrond nog intact is, valt nog niet te beloven.
CARE is op zoek naar inwoners van Liempde en Het Groene Woud die mee willen doen aan dit onderzoek. Jong en oud kan meedoen, eerdere ervaring met archeologisch onderzoek is niet vereist. Aanmelden kan via heemkundekring Stichting Kèk Liemt - info@kekliemt.nl
Het CARE-project is een samenwerkingsverband tussen de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit van Lincoln en Exeter, de Universiteit van West Bohemen en de Adam Mickiewicz Universiteit. In dit samenwerkingsverband wordt niet alleen de dorpsgeschiedenis van Nederland in kaart gebracht, maar ook die van Engeland, Tsjechië en Polen.
Kijk voor meer informatie over CARE in Het Groene Woud op www.gemeenschapsarcheologie.nl. Alle hulp om het CARE-project nog meer bekendheid te geven is welkom. Bezoek en deel bijvoorbeeld de website, en like de facebookpagina ‘Gemeenschapsarcheologie in het Groene Woud’. Maak vooral iedereen die interesse heeft om mee te gaan op ontdekkingsreis in eigen dorp attent op dit project. Tot snel!
