“Vecht bevlogen en wees trots!” - Jeroen Naaijkens blikt terug op dertien jaar handen uit de mouwen voor Het Groene Woud

Dertien jaar zat hij in het bestuur van Het Groene Woud, de afgelopen drie jaar als voorzitter. Nu stopt Jeroen Naaijkens. Is hij minder gedreven? Heeft hij er geen lol meer in? Geenszins! Het Groene Woud ligt hem onverminderd na aan het hart, maar het is tijd voor andere dingen. Wandelen met zijn vrouw, de kleinkinderen bezoeken. Op 2 oktober legde Jeroen de voorzittershamer neer. Met een gerust gevoel, want Het Groene Woud staat er goed voor. Nog één keer blikt hij terug.

Precies daar waar de ochtendzon naar binnen valt, gaat Jeroen zitten. Het is nog vroeg. ’t Skupke, de horecavoorziening bij Schaapskooi Schijndel is net open. “Waarom hier? Omdat dit zo’n plek is waar Het Groene Woud (HGW) zichtbaar veel heeft bijgedragen. De hop-est, een droogschuur voor de hop, de veldpoorten en de moestuin, om maar wat te noemen. HGW ondersteunt betrokken lokale partijen en  vrijwilligers. Zo gaat het altijd en precies dat maakt HGW krachtig. Oor en oog hebben voor kansen en ideeën, kijken of het kan en mag en dan húp, de handen uit de mouwen.”

Het was 2011 toen toenmalig bestuurslid Frans van Beerendonk Jeroen benaderde om ook zitting te nemen in het bestuur. Met zijn brede netwerk binnen de bedrijfswereld en het onderwijs in de regio zou Jeroen HGW verder kunnen laten bewegen als duurzaam en dynamisch streeknetwerk. “De grote ‘vaderdag-picknick’ tijdens het Streekfestival in 2012 herinner ik me nog goed, erg leuk. In die periode waren we ook druk bezig om projectvoorstellen voor het overkoepelende project ‘Landschappen van Allure’ te verzamelen, dat in 2012 van start ging. Jan Melis nam afscheid als voorzitter, Yvo Kortmann volgde hem op.”

Netwerken in de regio

Per 2014 werd Streekraad HGW omgezet in een regionale netwerkorganisatie, bestaande uit Stichting Streekhuis HGW, Stichting Streekfonds HGW en Coöperatie HGW. “Onze agenda werd uitgebreid. Het thema ‘gastvrijheid’ werd belangrijk. We deden veel in die jaren, ik weet nog dat we in 2013 ruim tachtig projecten op ons programma hadden staan. We pakten alles aan, van vlechtheggen tot vleermuizen. Dat was misschien te veel, maar de beweging die er achter schuil ging, vond ik heel belangrijk: HGW was geen netwerkorganisatie aan de vergadertafel meer, maar ging netwerken in het veld. Handen uit de mouwen en actie, met zichtbare resultaten waar iedereen in ons gebied van kon genieten als doel. Toponiemenbanken, hoogstamfruit, Vlaamse schuren, het kon van alles zijn. We waren nadrukkelijk uitvoerders, geen beleidsmakers. We hebben ons slechts één keer beleidsmatig uitgesproken. Dat was in 2013, tegen de schaliegasplannen van minister Kamp. Wij waren toen druk bezig om HGW zijn identiteit te geven en hij pleitte voor schaliegas ‘want in Midden-Brabant is toch niks’. Dat raakte me in het hart. Hij had het wel over óns gebied.”

Uitkijkend op de Schijndelse schapen mijmert Jeroen wat. Er passeren veel bijzondere momenten. De samenwerking met Stichting Duurzaamheidsvallei binnen het Deltaplan voor het Landschap, de economische blik op populierenproductie, de realisatie van de Dommelstroomcentrale, de Het Groene Woud-houtmarkt, de terugkomst van de edelherten in het gebied. Stuk voor stuk mijlpalen die onuitwisbaar op het vizier van Jeroen staan. “Het was een fijne tijd met goede mensen. Jan Baan was als voorzitter van Brabants Landschap een echte ijsbreker. Dit geldt ook voor Ger van den Oetelaar. Met Yvo Kortmann en Peter Maas erbij vormden we een hecht team. We vulden elkaar goed aan en deelden bevlogenheid.”

Projectorganisatie

In 2016 ontstonden de eerste contouren voor Van Gogh Nationaal Park. Dit hele proces duurde vijf jaar en had grote consequenties voor HGW. De brede agenda was ondertussen onverminderd voortgezet. Het Europese ECCO-project gericht op energiecoöperaties werd belangrijk. Er was aandacht voor gezond voedsel, voor het managen van organische stof in de bodem, voor de Landschapstriënnale 2020. HGW werd meer en meer een projectorganisatie. “Er werd veel werk verzet, HGW was zichtbaar. Tegelijkertijd ontstond er een ‘zijnsvraag’ omdat we, na jaren in ‘ons Streekhuis’ in Liempde te hebben gewoond, moesten verkassen. Dat is belangrijk, je moet een plek hebben waar je kunt wortelen en die je vertrouwd is.” Het werd de zolder van D’n Liempdsen Herd, gevestigd in een monumentale langgevelboerderij in het hart van Liempde.

“In 2019 startte Gemeenschapsarcheologie in HGW. Prachtig vond ik dat! Waarom? Dat zit ‘m in de openheid. Iedereen kon eraan mee doen, jong en oud. Het is serieuze wetenschap, maar zonder spatjes. Gewoon met je handen de grond in. Dat past ons wel. De realisatie van het ecoduct over het spoor in datzelfde jaar vond ik ook bijzonder. HGW had enkel een ondersteunende rol, maar toch kreeg ik er een sterk ‘Hier doen we het voor’-gevoel bij. Wanneer je binnen veel projecten en aan veel partijen ondersteuning biedt en je toont daarbij enig lef, dan vervul je als vanzelf een wezenlijke rol. Dat is HGW echt gelukt.”

Statenbijbel

Andere successen die Jeroen nadrukkelijk bijbleven? De ontdekking van het oranje-blauw zwemmend geraamte (een vlokreeftje) in de Geelders. “Dit bewees de grote biodiversiteit van het gebied. Dit doen ook de andere iconen van Het Groene Woud: de populier, de fladderiep, het edelhert. Een groot moment was ook de presentatie van de Landschapsbiografie in 2023. Dit kun je echt de Statenbijbel van HGW noemen. Die hebben we toch maar!”

In de corona-periode wordt de officiële aanvraag tot Van Gogh NP ingediend. In 2021 stopt Yvo Kortmann als voorzitter. Jeroen volgt hem op. Een boswandeling samen met Ger van den Oetelaar in die tijd blijkt van groot belang voor de ‘nieuwe toekomst’ van HGW. “We waren het roerend eens”, zo stelt Jeroen. “HGW zou niet opgaan in Van Gogh NP, maar gewoon autonoom blijven bestaan. Wel moesten we terug naar de basis, naar de kern van dertig jaar geleden, namelijk: natuur, landschap en erfgoed. Dit voelde bijna als opnieuw beginnen. We moesten gemeenten en waterschappen weer als bestuurlijke partners achter ons zien te krijgen bijvoorbeeld. Dit lukte. Zes gemeenten en Waterschap De Dommel verbonden zich aan HGW. Ook vonden we nieuwe bestuursleden en werden lijnen opnieuw uitgezet.”

Hallo, hier is LEADER

Daar waar Van Gogh NP meer provinciaal, toeristisch en economisch georiënteerd is, richt HGW zich anno nu op lokale netwerken, natuur, landschap en erfgoed. Ieder dorp zoekt naar eigen deel-landschappen, met een eigen verhaal en een eigen identiteit. Daarbinnen zijn het vrijwilligers die zorgen voor het beheer en verdere ontwikkeling. HGW ondersteunt. “Kleinschaliger dus, dat was het idee. En toen kwam in 2022 LEADER om de hoek kijken, gericht op brede plattelandsontwikkeling met alle aandacht voor zowel de gemeenschap als voor natuur en landschap. Perfect aansluitend dus, bij de nieuwe focus van HGW. We konden er niet aan voorbij gaan.”

Begin 2024 werd de LEADER-aanvraag van HGW gehonoreerd. Hiermee is de geldpot voor projecten gevuld, maar liggen er ook bergen werk. De eerste vijftien lokale projecten zijn inmiddels ingediend. HGW gaat hoopvol en slagvaardig de toekomst in, door te blijven doen wat het altijd al deed: het gebied mooier en duurzamer maken, met iedereen en voor iedereen.

Hardop: ‘Ik ga stoppen’

“En toen kwam dat moment”, aldus Jeroen. “Met mijn vrouw heb ik geoefend door het hardop uit te spreken: ‘Ik ga stoppen!’ En niet in 2025, zoals ik eerder had bedacht, maar gewoon per direct. Nu dus. Ik ben inmiddels 75 jaar. *Lachend* - En dat voelt goed! Het is voor ons tijd om meer dingen samen te gaan doen.”

HGW heeft Jeroen naar eigen zeggen de kans geboden en de ruimte gegeven om met bevlogenheid ergens voor te vechten. “Dit heeft me veel gebracht, met grote dank aan het gezelschap waarmee ik dit kon doen. HGW heeft mij na mijn pensioen een nieuwe identiteit gegeven, iets waar ik me mee kon vereenzelvigen en waar ik helemaal achter kon staan.”

Wees trots!

“Natuurlijk moet HGW in de toekomst meebewegen met de tijd, maar de penwortel, de echte kern, moet diepgroen blijven”, vindt Jeroen. “Er moet wel een nieuwe kring omheen komen van jongere mensen die net zo gek zijn als ik was. Ik ben hoopvol: op de vacature voor LEADER-coördinator reageerden veertien enthousiaste en capabele mensen. Met Roel Jansen is die plek nu uitstekend bezet. Dit geeft nieuwe energie. Mijn tip? Wees trots op Het Groene Woud! Vertel ons verhaal, stel vragen wanneer je iets niet weet en doe het gewoon zelf, met elkaar. Op die manier kun je echt iets toevoegen aan je eigen wereld, aan jouw leefomgeving, jouw toekomst.”

Jeroen Naaijkens tijdens de Vriendendag van Het Groene Woud - Foto: James van Leuven