Startschot ECCO gelost: samen op weg naar energietransitie in Het Groene Woud

Op woensdag 19 september 2018 vond in D’n Liempdsen Herd in Liempde het officiële, regionale startschot plaats van ECCO, een project dat zich op initiatief van Nationaal Landschap Het Groene Woud richt op gezamenlijke energietransitie in de regio. Samenwerking tussen verschillende, vaak uiteenlopende partijen, is cruciaal om de komende jaren een succesvolle transitie in gang te zetten, zo onderstreepten de aanwezige deelnemende gemeenten (Boxtel, Haaren, Sint-Michielsgestel en Meierijstad) en organisaties gisteren eensgezind. Eveneens cruciaal: het blijven benadrukken van de urgentie.

 “Dit is hét moment om samen een flinke stap te zetten in de energietransitie”, zo stelt Jeroen Naaijkens, bestuurslid van Nationaal Landschap Het Groene Woud, aan het begin van de dag. “Samen moeten we de maatschappelijke verantwoordelijkheid voelen en verder uitdragen. Als wij het niet doen, doet niemand het.” Hoe de weg naar energietransitie er dan uit moet gaan zien? “De eerste stap is de ontwikkeling van lokale energieagenda’s”, aldus projectleider Peter van Oers. “Die moeten vervolgens leiden tot nieuwe energiegemeenschappen. Ook wordt nu al een begin gemaakt met de realisatie van honderdduizend zonnepanelen in onze regio. Een project moet in fysieke zin bijdragen (dus CO2-uitstoot reduceren of energie opwekken) maar ook in sociale zin en dus van betekenis zijn voor de gemeenschap in de vorm van bijvoorbeeld geld, kunst of sociale cohesie.”

Sessie: Energiegemeenschappen (Foto: HGW)

Samenwerking en eigenaarschap

De ruim zeventig aanwezigen wisselden gedurende de dag in tientallen deelsessies informatie en ideeën uit op het gebied van onder meer nieuwe energiegemeenschappen, tijdelijke zonneweiden in de natuur, energieaanpak op bedrijventerreinen, landbouw en energie en energie en de kunsten. Een veelgehoorde opmerking: eigenaarschap ontbreekt. “De energietransitie is nog te vaak een overheidsfeestje”, zo werd gezegd. Voor energieneutrale bedrijventerreinen is het bijvoorbeeld essentieel dat je alle individuele ondernemers meekrijgt. “Samenwerking is noodzakelijk”, meent Joost Schretlen, directeur van SEGON, een bedrijf dat adviseert en begeleidt op het gebied van energiebesparing en duurzaamheid. “Een individuele ondernemer moet ook investeren.” 

Een gemeenschappelijk verhaal

Schretlen benadrukt ook de noodzaak van toekomstbestendig handelen, met aandacht voor onder meer ruimtelijke ordening, huisvesting, circulariteit, welzijn en gezondheid. “We moeten er echt een gemeenschappelijk verhaal van maken”, zo stellen álle aanwezigen. Erik van Acht, directeur van Van Acht Koel- & Vriesopslag in Sint-Oedenrode focust vooral op de noodzakelijke daadkracht: “Op een gegeven moment moet je niet blijven praten, maar gewoon gaan doen.”

Kunst als integraal onderdeel

De combinatie energie en kunsten klinkt niet direct voor de hand liggend, maar biedt zeker veel kansen en mogelijkheden. Zonnepanelen in patronen (van grote salamanders bijvoorbeeld) op Banisveld in Boxtel. Of een getijdenhuis dat zonne- en windenergie combineert en als een zonnebloem meebeweegt met de zon.

De aanwezige kunstenaars uiten een welluidend “Natuurlijk!” op de vraag of een windmolen dan ook mooi zou kunnen zijn? Podium Circulair stelt zich ten doel om de kunsten te verbinden aan de ontwikkeling van een circulaire economie. “Kunstenaars kunnen verbeelden en creatieve denkkracht zet je op een ander spoor”, benadrukt kunstenares Juul Rameau. Martijn Messing van Enpuls (een bedrijf dat ondersteuning biedt bij het realiseren van lokale energieambities) over kunst binnen energieprojecten: “Kunst is niet bedoeld om een en ander op te leuken, maar moet een integraal onderdeel zijn van een project.”

Sessie: Energie meets the Arts (Foto: HGW)

Lokale initiatieven, concrete acties

ECCO staat voor ‘Energy Community COoperations’. Dit door Europa mede gefinancierde project ijvert voor de ontwikkeling van lokale energiegemeenschappen. Nationaal Landschap Het Groene Woud nam het initiatief voor ECCO in Brabant. De gemeenten Boxtel, Haaren, Meierijstad en Sint-Michielsgestel hebben zich al aan ECCO verbonden. Samen met burgers, bedrijven, energiecoöperaties en maatschappelijke organisaties gaan ze aan de slag met de energietransitie. Doel is om lokale of regionale initiatieven van de grond te laten komen waarvan de omgeving direct profiteert. ECCO beperkt zich niet tot het op papier zetten van ambitieuze plannen, maar kenmerkt zich door concrete acties vanuit de gemeenschap en fysieke ruimte voor de energieopwekking. Door lokaal initiatieven te ontwikkelen, ontstaat een breed draagvlak voor duurzame energie, mede doordat de betreffende regio direct van de opbrengsten profiteert. 

Zoals Naaijkens benadrukt: “Binnen ECCO moet onze energiegemeenschap verder worden uitgebouwd. Niet alleen door bestuurders, technici en economen, maar ook vanuit het onderwijs, de zorg en de kunsten. Een complexe maar hoopvolle opgave: de energietransitie levert iets op waar we allemaal plezier van hebben.”

ECCO is een pilotproject binnen het Brabantbrede programma ‘Sociale Innovatie in de Energietransitie’. ECCO is een initiatief van Nationaal Landschap Het Groene Woud. De projecten en resultaten die lokale energiegemeenschappen boeken, worden mede mogelijk gemaakt met financiële steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling, verstrekt via het Interreg-programma Noordwest-Europa, het Rijk, de gemeenten Boxtel, Haaren, Meierijstad en Sint-Michielsgestel en provincie Noord-Brabant. Meer lezen over ECCO in Het Groene Woud? Kijk op www.eccohetgroenewoud.nl